علل، علائم و درمان بلز پالسی (فلج بلز، فلج عصب صورت)

بلز پالسی باعث ضعف ناگهانی در عضلات صورت می شود. این بیماری باعث افتادگی نیمی از صورت
می شود. لبخند در یک طرف صورت دیده می شود و چشم را در آن طرف نمی توان بست.

بلز پالسی به نام های فلج بل – فلج بلز یا”فلج صورت” هم شناخته می شود ودر هر سنی ممکن است روی فلج صورت جورج کلونیدهد.

علت دقیق آن ناشناخته است اما تصور می شود که در نتیجه ورم والتهاب عصبی(عصب صورتی) است که عضلات یک طرف صورت را کنترل می کند. ممکن است این بیماری واکنش بدن به عفونتهای ویروسی باشد.افراد مشهوری مانند جرج کلونی و سیلوستر استالونه که تصاویر آنها در اینجا دیده می شود،دچار این بیماری شده اند.

در بیشتر بیماران ، بلز پالسی (فلج بلز)یک بیماری موقتی وگذرا است. علائم بعد از چند هفته شروع به بهبودی می کند ودر ظرف 6 ماه کاملا رفع می شود. در تعداد کمی از افراد بصورت مادام العمر باقی می ماند. بندرت بلز پالسی عود می کند.

علائم بلز پالسی (فلج بلز یا فلج بل)

علائم بلز پالسی بطور ناگهانی شروع شده وشامل موارد زیر است:
● شروع ناگهانی ضعف ملایم تا حد فلج کامل در یک سمت صورت- که ظرف مدت چند ساعت تا چند روز روی می دهد و در سمت گرفتار صورت، لبخند زدن وبستن چشم را مشکل می کند.
● افتادگی صورت یا مشکل شدن تغییر حالات چهره
● درد در آرواره(فک) در داخل یا اطراف گوش در سمت گرفتار بلز پالسی
● افزایش حساسیت به صدا در سمت مبتلا به بلز پالسی
●سردرد
● کاهش حس چشایی
● تغییر در مقدار تولید اشک و بزاق
● در موارد نادر بلز پالسی می تواند بصورت دو طرفه باشد وهر دو سمت صورت را درگیر کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در هنگام ایجاد هر گونه فلج باید به پزشک مراجعه کرد،زیرا ممکن است علت آن سکته مغزی باشد.بلز پالسی بعلت سکته مغزی ایجاد نمی شود. در صورت وجود هرگونه ضعف و هر گونه شلی یا افتادگی در صورت باید به پزشک مراجعه نمود تا علت بیماری و شدت آن مشخص شود.

علل بلز پالسی

گرچه علت دقیق ایجاد بلز پالسی مشخص نیست،اغلب به تماس با ویروس ها نسبت داده می شود. ویروسهایی که با بلز پالسی ارتباط داده شده اند شامل موارد زیر می باشند:
● زخمهای سرد و هرپس ژنیتال(هرپس تناسلی) که علت آن ویروس هرپس سیمپلکس یا ویروس تب خال است.
● ویروس آبله مرغان و هرپس زوستر( ویروس زونا)
● ویروس مونوکلئوز عفونی(اپشتین بار)
● عفونت های سیتومگالو ویروس
● عفونت های تنفسی(آدنو ویروس)
● ویروس سرخجه(روبلا)
● ویروس اوریون( ایجاد ورم بنا گوش می کند)
● ویروس آنفلوانزا نوع ب
● کوکساکی ویروس(بیماری دستها، پا ودهان)

در بلز پالسی عصب کنترل کننده عضلات صورت که از یک کریدور یاراهرو استخوانی به صورت می رسد،دچار التهاب و ورم می شود که معمولا با عفونت ویروسی ارتباط دارد. عصب صورت علاوه بر عضلات صورت،اشک،بزاق و حس چشائی و یک استخوانچه در گوش میانی را کنترل می کند.

عوامل خطر برای ایجاد بلز پالسی(فلج بلز)

بلز پالسی اکثرا در افراد زیر ایجاد می شود:
● زنان حامله بخصوص در طی سه ماهه یا تریمستر سوم حاملگی ویا زنان حامله ای که یک هفته از زمان زایمان آنها گذشته است.

● افرادیکه دچار عفونت دستگاه تنفسی فوقانی هستند مانند بیماران سرماخوردگی و آنفلوانزا
● بعضی افراد دچار حملات عود کننده بلز پالسی می شوند که مسئله نادری است و این افراد سابقه فامیلی حملات عود کننده بلز پالسی را دارند. در موارد عود ممکن است ،بیمار از نظر ژنتیکی مستعد بازگشت بیماری باشد

عوارض بلز پالسی

گرچه بلز پالسی خفیف در طی یک ماه بهبود پیدا می کند، در افراد دچارفلج کامل بهبودی متفاوت است. عوارض بلز پالسی شامل موارد زیر است:

● آسیب بازگشت ناپذیر به عصب صورت
● رشد دوباره عصب در مسیری نادرست که باعث انقباضات غیرارادی در عضلات مشخصی می شود، هنگامی که فرد تلاش می کند که سایر عضلات را حرکت دهد، اینحالت سینکینزی نامیده می شود،بعنوان مثال زمانی که فرد تلاش می کند لبخند بزند، ممکن است چشم در سمت مبتلا بسته شود.
● از دست دادن بینائی بطور ناکامل یا کامل در چشمی که بسته نمی شود که در اثر خشکی وخراش قرنیه است. قرنیه قسمت شفاف چشم است که ازآن محافظت میکند.

مراجعه به پزشک

در هنگام مراجعه به پزشک،بیمار فهرست داروهای خود را همراه داشته باشد ودر صورت لزوم بهتر است یک نفر همراه فرد دچار بلز پالسی باشد.

درمان اولیه برای درد صورت بلز پالسی

● مسکن های ساده مانند ایبوپروفن، آسپرین و استامینوفن برای بهبود درد مناسب هستند. مصرف آسپرین در سنین زیر 21 سال فقط با دستور پزشک صورت می گیرد زیرا خطر سندرم ری که بیماری خطرناکی است و کبد ومغز را دچاربیماری می کند ،وجود دارد و بیشتر در کودکان مبتلا به آنفلوانزا یا آبله مرغان دیده می شود ومعمولا کودک و نوجوان مصرف کننده آسپرین باید با نظر پزشک واکسن آنفلوانزا دریافت کند.

به عوارض گوارشی و کلیوی مصرف ایبوپروفن در افراد مستعد ،باید توجه نمود.آسپرین در هر دوزی مصرف شود خطر عوارض گوارشی دارد و در مقادیر زیاد(حدود 6 قرص روزانه) ممکن است در افراد مستعد عارضه کلیوی هم ایجاد کند.
● استفاده موضعی از گرمای مرطوب: گذاشتن پارچه ای که در آب گرم فرو برده شده،بر روی صورت و چند بار در روز می تواند در بهبود درد صورت کمک کند.

● اگر چشم فرد بطور کامل بسته نمی شود میتواند کارهای زیر را امتحان کند:
● با استفاده از انگشتان دست روزی چند بار چشم را ببندد.
● از قطره چشمی لوبریکانت (مانند قطره اشک مصنوعی – artificial tears )بطور مرتب استفاده کند.
● در طی روز از عینک برای محافظت از چشم استفاده کند.
● در هنگام شب از یک پوشش چشمی استفاده کند.

تشخیص و تستهای تشخیصی

تست اختصاصی برای تشخیص بلز پالسی وجود ندارد. پزشک با معاینه تشخیص را تعیین می کند. سایر بیماریها مانند سکته مغزی ،عفونت ها،بیماری لایم وتومورها می توانند باعث ایجاد ضعف عضلات صورت شوند که مشابه بلز پالسی است.

در صورت لزوم پزشک متخصص طب فیزیکی ممکن است تستهای زیر را توصیه کند:
●نوار عضله (الکترومیوگرافی). این تست توسط متخصصین طب فیزیکی انجام شده و ، وجود آسیب عصب را مشخص کرده و شدت آسیب را معین می کند. نوارعضله آزمایشی است که در آن فعالیت الکتریکی عضله در پاسخ به تحریک ، ماهیت وسرعت هدایت ایمپالس های (امواج) الکتریکی در طول عصب اندازه گیری می شود.

● تصویر برداری: عکسبرداری ایکس ری، ام آرآی یا سی تی اسکن ممکن است انجام شود تا علل دیگر احتمالی فلج صورت بررسی شود. این عکسبرداری ها همچنین مشخص می کند که آیا فشاری به عصب وارد شده وعلت آن چیست. عللی مانند تومور وغدد و شکستگی جمجمه باعث فشار به عصب می شوند.

درمان بلز پالسی(درمان فلج بلز)

● درمانهای گوناگونی برای بلز پالسی وجود دارد. پزشک ممکن است درمانهای طب فیزیکی و توانبخشی و دارو را تجویز کند.

● داروها

کورتیکو استروئید

داروهای کورتیکو استروئید(کورتون) مانند پردنیزولون که یک عامل ضد التهاب قدرتمند است از این دسته دارو می باشد. این دارو ورم عصب صورت را کم کرده وباعث می شود که عصب در مسیر عبور خود از دالان یا کریدور استخوانی اطراف آن ،راحت باشد.

کورتیکو استروئیدها موقعی بهتر اثر می کنند که ظرف چند روز از شروع علائم بلز پالسی مصرف شوند. سایر داروهای کورتیکواستروئیدی مانند دگزامتازون ، متیل پردنیزولون،هیدروکورتیزون و پردنیزون هم برای درمان استفاده شده اند.

داروهای ضد ویروسی

داروهایی مانند آسیکلوویر(زوویراکس) و والاسیکلوویر(والترکس) ممکن است پیشرفت عفونت ویروسی را( در صورتی که عامل بیماری ویروس باشد) متوقف کرده و به درمان کمک کنند.

● درمان های طب فیزیکی بلز پالسی

عضلات فلج شده می توانند کوتاه شوند که باعث کنتراکچر( جمع شدگی) دائمی می شود. در برنامه درمانی طب فیزیکی به بیمار آموزش داده می شود که که چه ماساژ و ورزشهایی در عضلات صورت انجام دهد تا از عوارض بلز پالسی پیشگیری شود.

●جراحی

در گذشته جراحی انجام می شد اما اکنون دیگر برای درمان فلج بلز عمل جراحی توصیه نمی شود. آسیب عصب صورت و از دست دادن دائمی شنوائی از عوارض عمل جراحی هستند.
در موارد نادر،جراحی پلاستیک برای مشکلات طول کشیده عصب صورتی توصیه می شود.

درمانها ومراقبت های شخصی شامل موارد زیر است

● محافظت از چشمی که بسته نمی شود: استفاده از قطره چشمی لوبریکانت در هنگام روز و استفاده از پماد استریل چشمی هنگام شب وخواب،ممکن است به مرطوب شدن چشم کمک کند.

استفاده از عینک های محافظ چشم هم تو صیه می شود. استفاده از پوشش چشمی در هنگام شب مناسب است ومی تواند از خراش ضربه در چشم پیشگیری کند.

● مسکن ها مانند آسپرین، ایبوپروفن(ادویل،ژلوفن) واستامینوفن(تیلنول) ممکن است در بهبود درد موثر باشند. عوارض گوارشی وکلیوی داروهایی مانند ایبو پروفن و مشابه آن که جزء دسته داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی هستند،باید در افراد مستعد در نظر گرفته شود.

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی در افراد دارای فشار خون بالا باید با نظر پزشک مصرف شوند.برای تمام افراد، مصرف آسپرین در سنین زیر 21 سال ممنوع است مگر با تجویز پزشک.

آسپرین در هر دوزی مصرف شود خطر عوارض گوارشی دارد و در مقادیر زیاد(حدود 6 قرص روزانه در فرد بزرگسال) ممکن است در افراد مستعد عارضه کلیوی هم ایجاد کند.

● استفاده از گرمای مرطوب

گذاشتن پارچه ای که در آب گرم فرو برده شده بر روی صورت، چند بار در روز می تواند به درمان درد کمک کند.
● انجام ورزش و ماساژهای توصیه شده توسط پزشک متخصفلج صورت سیلوستر استالونهص طب فیزیکی می تواند به ریلکس شدن عضلات صورت کمک کند.
درمانهای مکمل:
درمان های مکمل ممکن است کمک کننده باشند وشامل موارد زیر است:

● تکنیک های ریلاکسیشن

تکنیک های ریلاکسیشن ممکن است باعث کاهش تنش ودرد عضلانی شوند.

● طب سوزنی

انجام طب سوزنی بوسیله پزشک متخصص مانند متخصصین طب فیزیکی ممکن است باعث احساس بهبودی شود. در اسپاسم عضلات صورت که از عوارض فلج بلز است در کاهش اسپاسم کمک کننده است.در طب سوزنی از سوزن های باریک استریل یکبار مصرف برای تحریک عصب وعضله وکمک به درمان استفاده می شود.از مراجعه به افراد غیر متخصص در طب سوزنی خودداری شود زیرا عوارض زیادی بهمراه دارد.

● بیوفیدبک

تکنیک های بیوفیدبک روش هایی هستند که باعث کنترل دقیق عضلات می شود. در حال حاضر استفاده گسترده ای در فلج صورت حتی چند سال پس از فلج عصب صورت دارد . در بخشهای طب فیزیکی نیز از این روش درمانی استفاده می شود.

● درمان با ویتامین ها

ویتامین ب 12 و ویتامین ب6 و مکمل های روی ممکن است به رشد عصب کمک کنند.
نقل از صفحه داروشناسی