دوران بارداری یکی از مراحل حیاتی در زندگی زنان است که همراه با تغییرات فیزیولوژیکی گسترده‌ای می‌باشد. در این دوره، برقراری و حفظ سلامت مادر و جنین از اهمیت بسیاری برخوردار است و مسائلی نظیر فشار خون بالا می‌توانند تأثیرات زیان‌باری برای هر دوی این افراد داشته باشند. فشار خون بالا یکی از مشکلات شایع در بارداری است که نه تنها برای سلامت مادر، بلکه برای سلامت و رشد جنین نیز چالش‌هایی را ایجاد می‌کند.
فشار خون بالا چگونه تعریف می شود؟
فشار خون بالا به وضعیتی اشاره دارد که فشار خون شخص به طور مستمر بیش از حد طبیعی است. فشار خون به دو عدد تقسیم می‌شود: فشار خون سیستولیک (فشار خون در لحظه انقباض قلب) و فشار خون دیاستولیک (فشار خون در لحظه استراحت قلب). مثلاً، اگر فشار خون سیستولیک 120 میلیمتر جیوه (mmHg) و فشار خون دیاستولیک 80 mmHg باشد، فشار خون به صورت “120 بر 80” اعلام می‌شود.
بر اساس تعریف‌های سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سازمان قلب جهان (World Heart Federation)، میزان فشار خون به شرح زیر است:
فشار خون طبیعی:
فشار خون سیستولیک: کمتر از 120 mmHg
فشار خون دیاستولیک: کمتر از 80 mmHg
پیش فاکتورهای فشار خون بالا (Prehypertension):
فشار خون سیستولیک: بین 120 تا 129 mmHg
فشار خون دیاستولیک: کمتر از 80 mmHg
فشار خون بالا (Hypertension) – مرحله 1:
فشار خون سیستولیک: بین 130 تا 139 mmHg
فشار خون دیاستولیک: بین 80 تا 89 mmHg
فشار خون بالا (Hypertension) – مرحله 2:
فشار خون سیستولیک: 140 mmHg یا بیشتر
فشار خون دیاستولیک: 90 mmHg یا بیشتر
فشار خون در بارداری چقدر باید باشد؟
معمولاً، در دوران بارداری، فشار خون ممکن است به طور طبیعی افزایش یابد. این افزایش معمولاً در نیمه دوم دوران بارداری اتفاق می‌افتد و به دنبال افزایش جریان خون و نیازهای اضافی جسم به اکسیژن و مواد غذایی برای رشد جنین می‌باشد.
فشار خون در دوران بارداری می‌بایست به‌طور منظم توسط پزشک مراقبت شود. درواقع اگر در بیش از دوبار معاینه دوره‌ای، فشار خون مادر باردار بیش از ۱۴ روی ۹ ( ۱۴۰ روی ۹۰) باشد، باید نسبت به احتمال ابتلای مادر به فشار خون بارداری حساس شد و به‌دنبال عوامل آن بود. در نتیجه در پاسخ به این سوال که «فشار خون در بارداری باید چقدر باشد» می‌توان گفت بین ۱۲ روی ۸ تا ۱۴ روی ۹.
چرا کنترل فشارخون در بارداری اهمیت دارد؟
در دوران بارداری، سیستم گردش خون مادر برای تأمین نیازهای جنین و رحم تحت فشارهای زیادی قرار می‌گیرد. افزایش فشار خون در این دوران می‌تواند منجر به مشکلات جدی گردد و تأثیرات منفی بر سلامت مادر و جنین را به دنبال داشته باشد. بررسی عوامل مؤثر بر افزایش فشار خون در بارداری و تأثیرات آن بر سیستم قلب و عروق مادر، جریان خون به رحم، و نهایتاً بر رشد و توسعه جنین، امری حیاتی است.
همانطور که گفته شد افزایش فشار خون در بارداری می‌تواند تأثیرات جدی بر سلامت مادر و جنین داشته باشد. برخی از اثرات ممکن عبارتند از:
1. پره‌اکلامپسیا (Pre-eclampsia):
یک وضعیت جدی در دوران بارداری است که با افزایش فشار خون، مشکلات کلیه، و نشانه‌های دیگر همراه است. این وضعیت معمولاً در دوران دوم بارداری، یعنی بعد از هفته 20، تشخیص داده می‌شود. پره‌اکلامپسیا ممکن است به سرعت پیشرفت کرده و برای سلامت مادر و جنین خطرناک باشد. برخی از نشانه‌ها و علائم پره‌اکلامپسیا عبارتند از:
- افزایش فشار خون:
فشار خون بالا یکی از ویژگی‌های اصلی پره‌اکلامپسیا است. افزایش شدید فشار خون می‌تواند به شدت آسیب‌های سیستم عصبی، قلب، کلیه‌ها و سایر اعضای بدن ایجاد کند.
- مشکلات دید:
دید محدود، اختلال در دید، یا حتی افزایش حساسیت نوری ممکن است از نشانه‌های دیگر پره‌اکلامپسیا باشد.
- ورم ناگهانی:
ورم ناگهانی در دست‌ها، پاها، صورت یا سایر بخش‌های بدن می‌تواند اتفاق بیافتد.
- سردرد شدید:
سردرد شدید که به شدت و مداوم باشد، ممکن است نشانه پره‌اکلامپسیا باشد.
- آسیب به کلیه‌ها:
پره‌اکلامپسیا می‌تواند به کلیه‌ها آسیب بزند و علائم نظیر ناراحتی در ناحیه کلیه و تغییرات در ادرار شامل کمیت ادرار و مواد شکل‌دهنده ادرار را ایجاد کند.
- نشانه‌های سیستم عصبی مرکزی:
علائم نظیر اختلال در حافظه، تغییرات در رفتار، سرگیجه و حتی آشفتگی ذهنی نیز ممکن است ایجاد شود.
پره‌اکلامپسیا یک وضعیت اورژانسی پزشکی است و نیاز به تشخیص و درمان سریع دارد. در صورت تشخیص پره‌اکلامپسیا، پزشک ممکن است تصمیم به زایمان زودرس بگیرد تا از مشکلات جدی‌تر برای مادر و جنین جلوگیری کند. این وضعیت نیاز به مراقبت تخصصی از سوی گروه پزشکی دارد تا خطرات آن کاهش یابد.
2. کاهش جریان خون به رحم:
افزایش فشار خون می‌تواند جریان خون به رحم را کاهش دهد که این امر ممکن است به کاهش تأمین مواد غذایی و اکسیژن برای جنین و به عبارت دیگر مشکلات در توسعه و رشد جنین منجر شود.
3. زایمان زودرس:
فشار خون بالا ممکن است باعث آغاز زایمان زودرس شود که این موضوع مشکلات جدی برای جنین به وجود می‌آورد. زایمان زودرس، (preterm birth) وقوع زایمان قبل از هفته 37 از دوران بارداری، می‌باشد.
4. کاهش وزن تولد نوزاد:
فشار خون بالا می‌تواند باعث کاهش جریان خون به رحم شود که در نتیجه، تأمین مواد غذایی و اکسیژن به نوزاد کاهش می‌یابد. بنابراین مادران با فشار خون بالا ممکن است نوزادان با وزن کمتری به دنیا بیاورند که این موضوع ممکن است باعث مشکلات سلامتی در آینده برای نوزاد شود.
5. سکته مغزی یا حملات قلبی در مادر:
در موارد شدید، افزایش فشار خون می‌تواند منجر به مشکلات قلبی و عروقی مادر شود، از جمله سکته مغزی یا حملات قلبی.
6. آسیب به کلیه‌ها:
افزایش فشار خون می‌تواند به کلیه‌ها آسیب بزند و منجر به مشکلات کلیوی شود.
برای پیشگیری و مدیریت این مشکلات، نظارت دقیق از سوی پزشک و متخصص زنان در دوران بارداری بسیار حیاتی است. در صورت افزایش فشار خون، پزشک ممکن است به مادر داروهای کنترل فشار خون و راهکارهای دیگر را تجویز کند تا سلامت مادر و جنین حفظ شود.
چند توصیه برای کنترل فشار خون در باردار
1. پیشگیری و مدیریت عوامل خطر:
اگر شما از پیش عوامل خطر برای افزایش فشار خون در دوران بارداری دارید (مثل سابقه پره‌اکلامپسیا یا فشار خون بالا قبل از بارداری)، مهم است که با پزشک خود مشورت کرده و برنامه مدیریتی خاص را دنبال کنید.
2. مراقبت‌های پزشکی منظم:
– شما باید به صورت منظم تحت نظارت پزشک قرار گیرید. پزشک شما ممکن است نظرات، آزمایشات خون، و سایر تست‌ها را برای ارزیابی فشار خون و سلامتی عمومی شما در دوران بارداری درخواست کند.
3. تغییرات در سبک زندگی:
– رژیم غذایی سالم و کم‌نمک: مصرف غذاهای سالم و کاهش مصرف نمک می‌تواند به کنترل فشار خون کمک کند.
– ورزش مناسب: ورزش‌های خفیف و منظم می‌توانند به بهبود جریان خون و کاهش فشار خون کمک کنند. اما همیشه با پزشک خود در مورد انجام ورزش‌ها در دوران بارداری مشورت کنید.
4. استراحت کافی:
– استراحت و خواب مناسب نقش مهمی در کنترل فشار خون دارد. سعی کنید به اندازه کافی استراحت کنید و به بدنتان زمان کافی برای بازیابی بدهید.
5. مدیریت استرس:
– تلاش کنید استرس را کاهش دهید و روش‌های مدیریت استرس مثل مدیتیشن، یوگا یا تکنیک‌های تنفس عمیق را بکار گیرید.
6. مصرف داروها:
در صورت نیاز، پزشک ممکن است برای شما داروهای خاصی را تجویز کند. اما مصرف هر گونه دارویی باید با تایید پزشک شما باشد.
همواره مهم است که با توجه به وضعیت خود و توصیه‌های پزشک، اقدامات مناسبی را انجام دهید. هرگونه تغییر در رژیم غذایی یا فعالیت‌های ورزشی، باید با پزشک مشورت شود، به خصوص در دوران بارداری.
بدون دیدگاه